ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Λ. ΠΙΕΡΡΗΣ

1984

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΑΘΗ

ΠΡΟΟΙΜΙΟΝ

Αἰὲν ἀριστεύειν καὶ ὑπείροχον ἔμμεναι ἄλλων.

Ἄρατε οὖν ἀπ᾿ αὐτοῦ τὸ τάλαντον καὶ δότε τῷ ἔχοντι τὰ δέκα τάλαντα· τῷ γὰρ ἔχοντι παντὶ δοθήσεται καὶ περισσευθήσεται· τοῦ δὲ μὴ ἔχοντος, καὶ ὃ ἔχει ἀρθήσεται ἀπ᾿ αὐτοῦ. Καὶ τὸν ἀχρεῖον δοῦλον ἐκβάλετε εἰς τὸ σκότος τὸ ἐξώτερον· ἐκεῖ ἔσται ὁ κλαυθμὸς καὶ ὁ βρυγμὸς τῶν ὀδόντων.

Μη νομίσητε ὅτι ἦλθον βαλεῖν εἰρήνην ἐπὶ τὴν γῆν· οὐκ ἦλθον βαλεῖν εἰρήνην ἀλλὰ μάχαιραν. Ἦλθον γὰρ διχάσαι ἄνθρωπον κατὰ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ καὶ θυγατέρα κατὰ τῆς μητρὸς αὐτῆς καὶ νύμφην κατὰ τῆς πενθερᾶς αὐτῆς, καὶ ἐχθροὶ τοῦ ἀνθρώπου οἱ οἰκιακοὶ αὐτοῦ. Ὁ φιλῶν πατέρα ἢ μητέρα ὑπὲρ ἐμὲ οὔκ ἔστιν μου ἄξιος· καὶ ὁ φιλῶν υἱὸν ἢ θυγατέρα ὑπὲρ ἐμὲ οὐκ ἔστιν μου ἄξιος· καὶ ὃς οὐ λαμβάνει τὸν σταυρὸν αὐτοῦ καὶ ἀκολουθεῖ ὀπίσω μου, οὐκ ἔστιν μου ἄξιος.

Πόλεμος πάντων μὲν πατήρ ἐστι, πάντων δὲ βασιλεύς, καὶ τοὺς μὲν θεοὺς ἔδειξε τοὺς δὲ ἀνθρώπους, τοὺς μὲν δούλους ἐποίησε τοὺς δὲ ἐλευθέρους.

Εἰδέναι χρὴ τὸν πόλεμον ἐόντα ξυνόν, καὶ δίκην ἔριν, καὶ γινόμενα πάντα κατ᾿ ἔριν καὶ χρεών.

Δεῖ γὰρ καὶ αἱρέσεις ἐν ὑμῖν εἶναι, ἵνα οἱ δόκιμοι φανεροὶ γένωνται ἐν ὑμῖν.

ΑΡΜΟΝΙΑ ΚΟΣΜΟΥ

Τὰ ὄντα, τῆς θείας ἐρῶντα ὑπερνόου πλησμονῆς καὶ τὴν τοῦ ὅλου τελείαν ὑπεροχὴν γεραίροντα, τὸ τῇ φύσει αὐτῶν, μερικῇ οὔσῃ, προςῆκον τέλος αὐθορμήτως ὀρέγονται, τρόπῳ παντὶ καὶ ρώμῃ (εἴ γε μὴ νοσοῖεν) σπεύδοντα ἐκεῖνο ἑαυτοῖς ὥς ἂν δύνανται ἀκρότατα περιποιῆσαι. Ἡ ἔνδοθεν αὕτη ὁρμή, ἀφ᾿ ἑαυτῆς ἐνεργὸς κατὰ φύσιν ἀποτελεσμάτων, δύναμις γνωρίζεται τὴν οὐσίαν ἄγουσα εἰς ἐντελέχειαν πλήρη, ἥνπερ ἀκμὴν θεὶς καὶ οἰονεὶ ἄνθησιν ὁλόμορφον τῆς φύσεως, τὸ μύχιον αὐτῆς σπέρμα ἀπὸ ρίζης εἰς παντελῆ ἔκφανσιν ἀναπτυσσούσης, οὐκ ἂν ἁμάρτῃς.

Τῶν μερικῶν ὁ καθολικὸς τοῦ θείου ἔρως διακαής, ἐν μιᾷ διακοσμήσει ζώντων καὶ κινουμένων, συμφέρει καὶ πολλαχῶς συγκρούει ταῦτα. Ἐπεὶ ἥ τε τῆς ἰσχύος ἑκάστου ἀναγκαία δρᾶσις πρὸς τελειότητα, καὶ ὁτέποτε προσθέτως ἡ εὐγενὴς ὑπέροπλος ὕβρις τῶν ἐξανεχόντων ἄρδην ἀπαναινομένων τὸ ἑαυτῶν λεῖμμα καὶ γενναίως ἀνυπομονούντων τὴν τῆς ἀπομενούσης ἀνολοκληρωσίας βραδύνουσαν ἀπόλυτον θέωσιν, αὐτή τε ὑπ᾿ ἐκεῖνα ἡ τῶν ὑφειμένων κακοδαίμων φθονερία, τεχνητείαις τισιν βροτογενέσι τοὺς ἄνω ρέοντας τῆς Ἀμαλθείας ὀχετούς προσοχθίζουσα, ἀγῶνα καὶ πόλεμον φύσει τοῖς οὖσι εἰσάγει, ἀδυσώπητον ἔφορον καὶ ἀλάθητον αὐτόματον νεμήτορα τῆς κατ᾿ ἀξίαν ἀναλόγου Δικαιοσύνης.

Ἀλλ᾿ ὁτὲ μὲν φανερὰ ἡ ἁρμονία τοῦ Κόσμου κρατεῖ καὶ Εἰρήνην τὴν τότε παλαιστήριον ἅμιλλαν ὀνομάζομεν, ἀφ᾿ ἑαυτῶν πως τῶν ἀραρυϊῶν διευθετήσεων ἐκοντὶ ἐξιεραρχουμένων κατὰ βέλτιον καὶ χεῖρον, ὁτὲ δὲ ἀθέῳ πνοῇ καθιζάνει ἡ εὐταξία εἰς κρύφιον κάλλος πολυζάλου ἀπειρίας, καὶ πολέμῳ ὁ πόλεμος εἰκάζεται, οὐτωσὶ ὑπὸ καινὴν διάθεσιν βιαζομένης τῆς αὐτῆς νομοτελείας ἐν χρόνῳ ἀπαραλλάκτου ἀναδῦναι.

Τοιοῦτος ὁ τῶν ὄντων κόσμος ἐν ὑγιείᾳ.

Πᾶν δὲ τὸ νοσοῦν, εἴπερ γε σθένουσα εἰσέτι συνίσταται ἐφ᾿ αὐτῆς ἡ οὐσία αὐτοῦ, αἴρει τὸν λειτουργικὸν τόνον (πυρετὸν δὲ κεκλήκασι τὴν τῆς μάχης ἔντασιν), διὰ τοιούτου σεισμοῦ τό τε ὀθνεῖον παρέμβασμα ἀπεκβάλλειν πειρώμενον καὶ τὴν ἰδίαν ἀνωμαλίαν δυναμερῶς ἐναρμονίζειν, ἠρέμα τὸ μετὰ ταῦτα ἐκ τοῦ ἰατηρίου κλονισμοῦ ἀναλαμβάνον τὴν προτέραν ἕξιν, αἰτίᾳ καὶ πάθει ἀλλοίως κατὰ λόγον προσφερόμενον φορᾷ μιᾷ: ἐκείνης μὲν βιαίᾳ χειρὶ κυριεῦον, τοῦτο δὲ ἠπίως τιθηνοῦν καὶ μαλάσσον.

Ὧδε ἐν πᾶσιν ἡ πάντῃ δικαία φύσις ὑγίειαν ἐφ᾿ ἕκαστον ἐξεστηκὸς ἐναπεργαζομένη ἡ δι᾿ ὅλου ἄνοσος, διὰ κρίσεων πέττει τὰς τῶν ὄντων δυσκρασίας, τῶν ἀσυντάκτων καὶ ταραχωδῶν ἀποκαθαιρομένων δυνάμει κρείττονι· ἧς εἴγε τὸ ἄρρωστον, ἀσθενὲς τῷ ὄντι καὶ κεκινημένον ἤδη κατ᾿ αὐτοὺς τοὺς ἁρμοὺς τῆς ὑποστάσεως, ἀνεπιτήδειον καὶ ἧττον ἀπολειφθείη, ἔθανεν μὲν αὐτὸ παραχρῆμα, καὶ σαπὲν τήν τε δυσαρμονίαν ἐθεράπευσε καὶ ἐκ νέου ἐξ ἀταξίας κόσμον ἀπεγέννησεν.

Οὐδὲν οὖν ἕτερον, εἴποις ἄν, ἡ ἐν νόσῳ μάχη ἢ πόλεμος ἐμφύλιος, καὶ τἀνάπαλιν, νόσος ἐστὶν εἰς κρίσιν ἀχθεῖσα καὶ κάθαρσιν μὲν εὑρούσα ἰάσεως δὲ τυχούσα ἡτισδήποτε στάσις ἠδὲ ἐπανάστασις μετάτροπος τῶν παραδεδομένων.

Πᾶσα κατὰ φύσιν πραγμάτων ἀκμάζουσα κατάστασις διηνεκῶς ἐνεργεῖ κατὰ δύναμιν τῆς οὐσίας τὴν ἀκραιφνῆ ἐκτένειαν τοῦ οἰκείου τέλους ἐν ὑψαυχένῳ Μεγέθει καὶ Λάμψει ἀστεροπαίᾳ· ὧν ἄνευ ὑποδεέστερον τὸν κλῆρον ἔλαχεν τῆς τῶν πάντων συντάξεως. Ἐκδίκως δὲ ἐπηρεαζομένη, ἀπειλουμένη, κἂν ἁπλῶς παραποδιζομένη, τοῦτο τὸ Ἡρακλείτειον, πολεμεῖ, οὐδὲν ἕτερον ποιοῦσα εἰ μὴ ἡβαίαν τὴν ἰδέαν αὐτῆς κορυβαντιῶσα. Οὐχ ὅτι οὐδέποτε σιγήσεται τὸν στεντόρειον σαλπισμὸν τῆς ἔσωθεν περιουσίας· ἐν χρόνοις ἀλιτροσύνης χάρακα προβληθήσεται καὶ ἀμόλυντον ἑαυτὴν ἐμφρουρήσει, βρίθουσαν ἐπισυσσωρεύουσα αὐτογόνως ὑπερβολὴν ἀξίας. Τοιάδε τῶν σπουδαίων ἡ νάρκισσος αἶσα περιϊσταμένης διακόρου φαυλότητος. Οὐ γὰρ ἄλλως συσκοτισθήσεται τοῖς ἔξω ἡ τῶν ἀνακτόρων ἀπαστράπτουσα αἴγλη. Καιρὸς οὖν ἀμέμπτως τότε τρυφᾶν, ἐν αὐταρκείᾳ γὲ δὴ πολυηράτῳ· καιρὸς δὲ καὶ ἶφι μάχεσθαι, τιμωρίας τε τῶν κακοποιῶν ἕνεκεν καὶ ἐσαεὶ παραδειγματισμοῦ ὑπερτερήσεως. Θεία δὲ ἀνάγκη ὅμως ἀναπότρεπτος, καὶ οὐκέτι ἄνεσις, ἀπλήστως ὀργᾶν ἐφ᾿ αἵματι ἱερὰ κραιπαλάοντες, πενομένην φρίττοντες οἱ ἐκλεκτοὶ αὐτὴν τὴν ζάπλουτον ὑπόστασιν, μαραινόμενον ἕρμαιον καταλελειμμένην σφαδάζον ἀλαστορείου διαβρώσεως.

Νόσου ἐκνικωμένης οὖν δῆτα ἑτερωτάτη ἡ λυγρὰ θανατώδης ἴωσις, τῆς ἐξωρίας ἐπιδεινότερον ἀπέχθημα. ᾞ γὰρ καὶ τῶν ὄντων τὸ γῆρας σβέσιν τινα τῆς οὐσίας καὶ ἀψευδῆ προθάνατον δηλοῖ, γαλήνιον γὲ μὴν καὶ κατὰ μόρον· ἐξ οὗπερ πάντως ἡ τῆς δυνάμεως ἀμάλδυνσις, ἀσθένειά τε ἐνεργείας καὶ τοῦ τέλους μεγίστη ὕφεσις, δι᾿ ἀσχημίας καταδήλως μαρτυρουμένη. Οὐκ ἄν τοι ὗψος ἐγερθείη ἐν ὁλοῷ γήρατι, οἷον καὶ οὕπω ἐξ ἀντιθέτου γηράσκει τὸ ἀδιαλείπτως στῖλβον καὶ ἀριστοτοκοῦν. σεβίζεται δὴ οὖν καὶ πρεσβείων τιμᾶται τὸ προβεβηκὸς καὶ ἐκλεῖπον διὰ τήν ποτε ὥραν καὶ μαρμαρυγήν· θαυμάζεται δ᾿ ἀεὶ καὶ προκρίνεται τὸ τέλεον καὶ ἀκμαῖον.

Ταῦτα τὰ κρατοῦντα ἐν τ᾿ ἀνθρώποις καὶ ἰσχύοντα ἐν φύλων οἰκειώσεσιν, κατὰ σῶμα ἢ πνεῦμα, ἐπί τε συστημάτων παντοίων καὶ μονάδων πασῶν.

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΛΟΙΜΟΣ

Τὴν βαρυδαίμονα τοῦ ἔθνους ἐφ᾿ ἡμῖν κακομοιρίαν τίς τῶν Ἑλλήνων γνήσιος οὐκ ἀποστρέψεται, βδελυττόμενος τὴν τῆς νεωτέρας ἱστορίας ἐσχάτην ταπείνωσιν, ἐν καπηλευτικαῖς μόνον πομφόλυγξιν ἀποκρουομένην; Ἀλλ᾿ οἶδεν, οὐαὶ τοῖς ὐποκριταῖς, ναὶ νὴ τὸν Θεὸν ἐπωδύνως αἰσθάνεται ὁ περιούσιος λαὸς τὴν ἀνυπαρξίαν κραταιοῦ ἔργου, πνευματικοῦ μὲν ἐν σοφίᾳ πρὸ πάντων καὶ ἐπὶ πᾶσιν, τούτου δ᾿ ἀπόντος καὶ τὴν ἀδηρίτῳ ἀκολουθίᾳ ἀπότευξιν παντὸς ὑπαλλήλου σκοποῦ, κενεῆς καὶ ἀνερματίστου τῆς ταλαιπώρου ψυχῆς τοῦ γένους δι᾿ ὅλου καταλιμπανομένης. Ὅτε καὶ αὐτὴ ἡ ἀνεξαρτησία φιλευομένῃ δωρεᾷ μᾶλλον ἐβεβαιώθη κατὰ χάριν κυρίως παλαιὰν ἀντίχαριν ἐκμαιευούσῃ δικαίαν, οὐ βουλήσεως ἀγαθῆς, οὐ θυμοειδοῦς προαιρέσεως, οὐκ αὐτοθυσιουργίας καὶ πράξεων μεγαλητόρων ἔργῳ αὐταρκούντων, ἀλλὰ τὴν ἔξωθεν ἀρωγὴν ἀνάγκῃ ἐξαιτούντων, ὅθενπερ ὄνομα κοὐ πρᾶγμα τὸ ἡρῷον ἀντὶ τοῦ τραγικοῦ θριαμβεύεται.

Καὶ ἕως τοῦδε ἀνύποιστα μέν, οὐκ ἀναίτια δὲ τὰ συμβαίνοντα. Ἐρημωθεὶς γὰρ κρίμασιν ἀσυγγνώστοις ὁ τάλας νεοελληνισμὸς τῆς τε αὐτοφώτου κλασσικής ἀνυπερβλήτου κατὰ φύσιν τελείας ὑπεροχῆς καὶ αὐτῆς τῆς θεοσδότου βυζαντινῆς ὑπερβατικῆς κατὰ χάριν ἀλλοκόσμου θεουργίας, κυλινδεῖται (οἰκτρὸν θέαμα) μεταξὺ πτωχαλέου δημοκεντρισμοῦ καὶ καταγελάστου πιθηκισμοῦ, νῦν μὲν ἀπειροκάλως νεωτερίζων ἀναφομοιώτοις παρενδυόμενος ὀθνείοις προτύποις, ὁτὲ δὲ τὴν ρυπαρὰν ἔνδειαν πλοῦτον ἀμύθητον ὑποκρινόμενος, ἀναιδὴς κατ᾿ ἀμφότερα, δειλὸς πρὸς πάντα, ἀλώπηξ μὲν ἐν μικροῖς, χαυνόνους δὲ περὶ τὰ μείζονα· καὶ τὸ μὲν ἀδιακρίτως φιλύποπτον φρονῆρες ἀξιοῖ, τὸ δ᾿ ἐν ταῖς πίστεσιν ἑδραῖον ἀχρήστως ἀθετεῖ, μικροπρεπὴς μὲν ἐν ὑποταγαῖς, θρασυγέλοιος δ᾿ ἐν ἐξουσίαις, ἄμετρος πάντῃ καὶ ὁρίων ἀγνώμων, ἄθλιος μὲν αὐτὸς προδότης πατρίων, περιωπὴν δ᾿ ἐξ ἐκείνων ἀναισχύντως θηρεύων, διττῶς ὑπὸ τῶν κυρίων ἐνδίκως ἀδοξούμενος διά τε τὴν σύγχρονον οὐδένειαν καὶ τὴν ἐξ οἵων καὶ ὅσων καλῶν καταβαράθρωσιν· καὶ οἰηματίας μὲν ἐφ᾿ ὧν οὐ δεῖ, λιπόψυχος δὲ ἐν οἷς οὐ χρῆ, ταχέως ἐν δυσπραγίαις ἀποκαρδιούμενος, κραιπνότερον δ᾿ ἐν εὐτυχίαις ἐπαιρόμενος, τυχούσαις ἀμφοτέραις, θαυμάζων μὲν ἐνστικτωδῶς τὴν ἀρετὴν τῆς ἀξίας, τολμῶν δὲ καθ᾿ ἕξιν πράττειν παρ᾿ αὐτήν, ἅμα τιμῶν ἐνδομύχως καὶ παραγγωνίζων ἐμπράκτως τὸ αὐτό, θλιβερὰν σχάσιν πάσχων διαμπὰξ ἀνὰ μέσον πνεύματος προγονικοῦ καὶ κακοπαιδείας ἐπικτήτου: ἐπεὶ οὐκ ἄγει αὕτη εἰς τελεσφόρησιν τοὺς ἐκείνου θεσμούς· ἐξ οὗπερ καὶ μόνιμος ἀηδὴς ἐπιπολαιότης ἐξαισχρεῖ τὸ πόνηρον πρόσωπον αὐτοῦ, σαρδώνιον ὑπουλότητα προσεπικατηγοροῦσα, εὐλόγως, τοῦ μὲν οἰκείου ἀνεπιμελήτου ἀφιεμένου, ἑτέρου δ᾿ οὐκ ἀδόλως προσεργαζομένου εἰ μὴ ἄκροις δακτύλοις, πρὸς καιρὸν καὶ ἐπὶ σκοπῷ.

Τοιόσδε διὰ ταῦτα ὁ νεοελληνικὸς πολιτισμός, ἀστικὸν τὸ πλεῖστον καὶ τῷ ὄντι ἀρχικὸν ἐξάμβλωμα, τῆς ὑπαίθρου ἐν ἀδιαφθόρῳ παλαιότητι μέχρις ἐπ᾿ ἐσχάτων περισέμνως ἀγαθευούσης, τῶν τε λαῶν ἀναξιοπαθῶς δυσποτμούντων ὑπὸ ἀπροκόποις ἡγεσίαις νανώδεσιν.

Νοσεῖ δὴ ὁ μηδαμινὸς νόσον ἐξαίσιον τὴν μεγίστην: αὐτὸς ἑαυτὸν ἀκυροῖ. Ὅδε ὁ ἐξώλης ἐμφύλιος πόλεμος, μόνιμος νεωστὶ γάγγραινα τοῦ γένους. Καὶ εἰ μὲν ἀγήραον τὸ ἔθνος (καθ᾿ ὅσον εἰλικρινῆ τὴν κλασσικοῦ πνεύματος πεμπτουσίαν αὐτοῦ διαφυλάττον ἐν σποδῷ καὶ βορβόρῳ), ἐλπὶς ἐπιβιώσεως καταλείπεται ἀμυδρὰ καὶ συνεχῶς συρρικνουμένη παλιγγενεσίαν εὐαγγελιζομένη καὶ ἐκ τοῦ θανάτου ἀνάστασιν, δέον διὰ κρίσεως πάντως κολοσσικῆς ἐνεργηθῆναι τὸν ἀφορισμὸν τῆς καταπνιγούσης δυσχυμίας. Τὰ δ᾿ ἄλλα εὔστομά μοι κείσθω, τὴν πεπρωμένην ἁζομένῳ.